Ślizień Michał h. własnego Świat (zm. po lub w r. 1803), sędzia ziemski smoleński, marszałek powiatu borysowskiego.
Był wnukiem Michała Ignacego Brunona (zob.), synem Józefa (zm. 1751), gen. adiutanta wojsk cudzoziemskich W. Ks. Lit., od 1 III 1734 star. płotelskiego, oraz Zuzanny z Kwaśniewskich h. nieznanego, wg rejestru dymów z r. 1775 posesorki dóbr Horełyłuh i Bród w woj. mińskim (parafia korzeńska). Miał starszego brata Tadeusza (ok. 1739 — 29 IX 1772), stronnika radziwiłłowskiego, deputata smoleńskiego do Tryb. Lit. (1760), sędziego grodzkiego starodubowskiego (1763—5), od 10 IV 1765 pisarza ziemskiego starodubowskiego, posesora dóbr Sobotniki (Subotniki) w pow. oszmiańskim, żonatego od 11 IX 1768 z Teresą z Abramowiczów (1754—1826) h. Lubicz odmienny, córką Jerzego, star. starodubowskiego, i Marianny z Dernałowiczów; po śmierci Tadeusza Teresa poślubiła (25 XII 1774) Józefa Antoniego Wilhelma Platera (zob.). Drugim starszym bratem Ś-a był Jan (zm. krótko przed 21 IV 1767), towarzysz chorągwi husarskiej JKM w wojsku lit., od 10 IV 1765 cześnik starodubowski. Młodszym bratem Ś-a był Rafał (zm. 1817, zob.), żonaty z Teklą, córką Stefana Ignacego Śliźnia (zob.). Ś. bywa mylony (np. przez J. Dworzeckiego Bohdanowicza) z Michałem Śliźniem, mostowniczym smoleńskim, elektorem Stanisława Augusta z woj. smoleńskiego.
Wraz z trzema braćmi Ś. podpisał 6 IX 1764 z pow. starodubowskim elekcję Stanisława Augusta. Dn. 28 II 1765 został stolnikiem smoleńskim; urząd objął na sejmiku gospodarskim tego województwa w Wilnie. Przed 4 V 1767 został opiekunem wdowy i synów wspomnianego mostowniczego M. Śliźnia. Obrany 7 II 1768 deputatem z woj. smoleńskiego na Tryb. Lit. kadencji nowogródzkiej (ruskiej) 1768/9, prosił 12 VIII 1768 woj. wileńskiego Karola Stanisława Radziwiłła «Panie Kochanku» o pomoc w uzyskaniu podskarbstwa trybunalskiego, lecz funkcji tej nie uzyskał. Sejm rozbiorowy 1773—5 powołał Ś-a do komisji w sprawie rozgraniczenia dóbr w rejonie Uciany na Litwie.
Ś. był jednym z adresatów listu okólnego króla Stanisława Augusta z 15 V 1776 na sejmiki poselskie woj. smoleńskiego. Na mocy testamentu S. I. Śliźnia z 20 VIII t.r. został jednym z opiekunów (m.in. obok brata, Rafała) jego żony i córki oraz otrzymał zapis 50 tys. złp. na dobrach Połonka (pow. słonimski). W toku tzw. procesu ekonomicznego przeciwko podskarbiemu nadw. lit. Antoniemu Tyzenhauzowi został powołany 30 III 1780 dekretem sądu asesorskiego lit. w skład komisji inkwizycyjnej dla ekonomii grodzieńskiej. Obrany 7 II 1781 na sejmiku w Olicie sędzią ziemskim smoleńskim, podpisał tego dnia kredens (zaświadczenie o wyborze) obranemu również na ten urząd Michałowi Dylewskiemu, skarbnikowi smoleńskiemu. Przywilej na sęstwo otrzymał 14 III t.r., a 7 VII wniósł go do akt w ziemstwie mińskim. Zrezygnował z ubiegania się o poselstwo z woj. smoleńskiego na sejm 1782 r., aby na sejmiku przedsejmowym wesprzeć kandydatów radziwiłłowskich; o fiasku swych poczynań informował Radziwiłła 26 VIII 1782 z Wilna. Uzyskał dla siebie od sejmiku obietnicę poselstwa na następny sejm, jednak posłem na sejm grodzieński 1784 r. nie został; na żądanie Radziwiłła poparł królewskich kandydatów: skarbnego lit. Antoniego Suchodolskiego i kasztelanica smoleńskiego Michała Zienkowicza. O powodzeniu tych zabiegów informował Radziwiłła listem z Wilna 23 VIII t.r. Był na sejmiku deputackim smoleńskim w Olicie i 6 II 1786 podpisał kredens deputatom, a 7 lub 8 II t.r. kredens dla Józefa Osipowskiego na podkomorstwo smoleńskie i dla Dominika Eydziatowicza na chorąstwo smoleńskie. Także na sejmiku smoleńskim w Olicie 5 II 1787 podpisał zaświadczenie o wyborze deputatów.
Na sejmiku gospodarskim, 9 II 1790, wszedł Ś. do komisji cywilno-wojskowej woj. mińskiego jako komisarz; podpisał taryfę dymów w woj. mińskim z r. 1791. Dn. 28 II 1791 został kawalerem Orderu św. Stanisława (nie występuje u S. Łozy), za co dziękował królowi listem z Mściża z 16 X t.r. Pod koniec t.r. figurował pośród akcjonariuszy Kompanii Manufaktur Grodzieńskich. Na mocy konstytucji Sejmu Wielkiego z 3 I 1792 (oblata 10 I t.r.), tworzącej sądy ziemiańskie w W. Ks. Lit., Ś. został sędzią ziemiańskim smoleńskim. Był obecny 17 VIII t.r. na sesji targowickiej «konfederacji wolnej woj. mińskiego», jednak akces w jego imieniu złożył jako plenipotent rotmistrz woj. smoleńskiego Jan Kazimierz Chocianowski. Po drugim rozbiorze, na sejmiku pow. orszańskiego w Chołopieniczach 21 VIII (10 VIII st.st.) 1793, został Ś., z tytułem sędziego ziemskiego smoleńskiego, wydelegowany do złożenia 2 IX t.r. (st.st.) w Petersburgu homagium imperatorowej Katarzynie II. T.r. został marszałkiem nowo utworzonego pow. borysowskiego gub. mińskiej i był nim do r. 1796 lub 1797; nadal tytułował się sędzią ziemskim smoleńskim. Żył jeszcze 8 I 1803 (27 XII 1802 st.st.), kiedy dekretem Deputacji Wywodowej Szlacheckiej Gub. Mińskiej uznano Śliźniów, w tym Ś-a i jego syna Józefa Adama (zob.) za «starożytną i dawną szlachtę polską» i polecono wpisanie ich do księgi szlacheckiej gub. mińskiej.
Znaczny majątek odziedziczył Ś. i jego brat Rafał po ojcu i zmarłych braciach; z tych dóbr oraz majętności posagowych żony, wraz z majątkami zakupionymi przez niego samego, utworzył w Mińskiem dwa kompleksy majętności: Mściż (parafia Korzeń) i Tonwy (parafia Kamień). Wg rejestru dymów woj. mińskiego z r. 1775 posiadał dobra Zamostocze (parafia korzeńska, 27 dymów) oraz, wspólnie z bratem Rafałem, majętność Mściż (parafia korzeńska, 72 dymy) i jurydykę w Mińsku (8 domów). Z późniejszego podziału z bratem uzyskał Mściż nad rzeką Mroj z Niwką nad Nidalką. Zapewne po śmierci matki objął dobra Horełyłuh i Bród (parafia korzeńska). Dn. 20 III 1776 (przyznanie 21 III t.r. w grodzie mińskim) zakupił od chorążostwa husarskich Tyszkiewiczów majętność Zamoj, stanowiącą część dóbr Tonwy; w l. 1778—9 zabiegał u Radziwiłła o likwidację młyna w Słobódce, attynencji dóbr Chotowo, gdyż powodował zalewanie łąk w Tonwach. Dn. 4 VII 1776 nabył drugą część (Sakowiczowską) dóbr Mściż od podkanclerzego lit. Joachima Litawora Chreptowicza. Dn. 20 III 1782 kupił od regentostwa grodzkich mińskich Jana i Bogumiły z Podbereskich Baczyzmalskich (Baczyżmalskich) folwark Chołmówka (Chełmówka) zwany także Draży (Drazy) Słobódka. Od podczaszego czernihowskiego Żdanowicza (Zdanowicza) kupował kolejno części folwarku Żdanówka (Zdanówka czyli Chołmowo zwane również Chełmowo) w woj. mińskim: 22 III 1784, 30 IV 1787 i 10 IV 1791. Nabyte dobra połączone z Mściżem liczyły sześć folwarków i 23 wsie. Dn. 20 III 1776 kupił od Tyszkiewiczów Zamój, stanowiący część dóbr Tonwy, a ok. r. 1784 wykupił lub wziął w zastawną posesję od Radziwiłłów Słobudkę. Wraz z częścią wniesioną przez żonę Tonwy obejmowały też wsie Drozdowszczyznę, Lewkowszczyznę i Zapole. Dn. 23 III 1789 nabył od skarbnikostwa owruckich Januszkiewiczów plac z jurydykami na ul. Zborowej w Mińsku. Od starostwa rudnickich Rodziewiczów kupił 26 III 1795 wieś Subacze (Subycze, Zubacze) w pow. oszmiańskim (po rozbiorach w pow. wilejskim). Od starościca rewelskiego Klemensa Białłozora nabył 19 III t.r. majętność Budzinicze (woj. mińskie). Folwark Żdanówka dzierżawił od niego prawdopodobnie na przełomie XVIII i XIX w. Dominik Busz. Zapewne to Ś. wzniósł w Mściżu na przełomie XVIII i XIX w. okazały pałac (istniejący niemal do końca XIX w.); możliwe, że rozpoczął budowę, którą ukończył jego syn Józef. Z osobą Ś-a wiążą się początki biblioteki w Mściżu, wzbogaconej przez jego syna. Był (co najmniej od r. 1782) syndykiem klasztoru bernardynów w Berezynie. Data śmierci Ś-a nie jest znana.
Ś. był żonaty (ślub w r. 1775 lub po t.r.) z Anną z Minkowskich Bohuszewiczów h. Gozdawa (zm. przed 19 I 1783, pochowaną tego dnia w Mińsku), córką Antoniego, skarbnika (lub skarbnikowicza) mińskiego, i Marianny z Galińskich (Galimskich), w drugim małżeństwie żony Józefa Ignacego Tyszkiewicza, star. wielatyckiego. Wniosła mu ona część dóbr Tonwy w woj. mińskim. Z małżeństwa tego miał syna Józefa Adama, a także córki: Teklę, niezamężną, Honoratę (zm. po 8 I 1803), żonę Józefa Kukiewicza, koniuszego orszańskiego i szambelana, dziedzica dóbr Brodówka i Kryczyn (pow. orszański, potem borysowski), oraz Zofię (1780—1861), zamężną (już w r. 1800) za Dominikiem Tyszkiewiczem (1754—1813), starościcem strzałkowskim, marszałkiem pow. borysowskiego (1808—11), dziedzicem dóbr Lubów i Pleszczenice (taka kolejność córek wg Żychlińskiego, wg wywodu z r. 1802: Honorata, Zofia, Tekla). Wnuczka Ś-a Kamila z Tyszkiewiczów (zm. 1892) była żoną Rafała Śliźnia (1803—1881, zob.).
Boniecki, I 66, XIII 130; Ciechanowicz J., Rody rycerskie Wielkiego Księstwa Litewskiego, Rzeszów 2001 V 241; tenże, Rody szlacheckie Imperium Rosyjskiego pochodzące z Polski. Herbarz polskorosyjski, W. 2006 II 459; Deputaci lit.; Herbounik belaruskai šlachty, Minsk 2007 II 459, 471, 2014 III 145, 307; Niesiecki, VIII 403, Słown. Geogr. (Domaszkiewicze, Mściż, Niwki, Obrub, Osowo, Smolary, Subotniki, Subycze, Tonwy, Zamostocze, Zdanówka, Żdanówka); Słown. pracowników książki pol., Supl; Sozański, Imiennie spisy osób, nr 309, 409; Uruski, I 60, Urzędnicy, IV; Urzędnicy lit., IV; Vialikaje Kniastvo Litouskaje. Encyklapedyja u dvuch tamach, Minsk 2007 II 584; Żychliński, III 203, IV 301, V 366, 371; — Aftanazy, Dzieje rezydencji, I; Bułhak W., Bułhakowie. Zarys historii rodu, W. 1994; Czeppe M., Kamaryla Pana z Dukli. Kształtowanie się obozu politycznego Jerzego Augusta Mniszcha 1750—1763, W. 1998 (dot. brata, Tadeusza); Dzieje rodziny Ciechanowieckich herbu Dąbrowa (XIV—XXI wiek), Red. A. Rachuba, W. 2013; Jankowski C., Powiat oszmiański. Materiały do dziejów ziemi i ludzi, Pet. 1898 III 142—3 (dot. brata, Tadeusza); Kościałkowski S., Antoni Tyzenhauz podskarbi nadworny litewski, Londyn 1970 I 518, Londyn 1971 II; Riabinin I. S., Nekotoryja dannyja dla charakteristiki nastrojennija belorusskago obščestva v epochu četyrechletniago sejma 1788—1792 gg., Moskva 1912 s. 12; Ryżewski G., Ród Chreptowiczów herbu Odrowąż. Dobra i kariery Chreptowiczów w Wielkim Księstwe Litewskim w XV—XVIII w., Kr. 2006 (błędnie jako Mikołaj); Topolska M. B., Społeczeństwo i kultura w Wielkim Księstwie Litewskim od XV do XVII wieku, P.—Zielona Góra 2002 s. 331; — Akty vil. archeogr. kom., XX 539—47 (dot. ojca); Mesjaceslov s rospisju činovnych osob v gosudarstvie na leto ot Roždestva Christova 1796, Pet. [1795/6] s. 426; Opisanie powiatu borysowskiego pod względem statystycznym, geognostycznym, gospodarczym, przemysłowo-handlowym i lekarskim…, Red. E. Tyszkiewicz, Wil. 1847 Dodatki s. 3; Opisy parafii diecezji wileńskiej z 1784 roku, Oprac. J. I. Maroszek, Białystok 2009 II; Padymnyja rejestry menskaha vajvodstva. Minski pavet, Rejestry podymnego województwa mińskiego. Powiat miński 1775, Oprac. D. Drozd, Minsk 2014; Sbornik dokumentov kasajuščichsia administrativnogo ustroistva Severo-zapadnago kraja pri Jekaterynie II (1792—1796), Vil’na 1903 s. 103; Vol. leg., VII 264, VIII 762; — Belaruski archiu, Mensk 1930 III 319, 324, 337; Kalendarz Wileński na rok 1767 [Wil. 1766]; — AGAD: Arch. Radziwiłłów, Dz. V nr 14570, 14571 s. 1—2, 6—7, nr 14576, Zbiór Mater. Różnej Proweniencji, nr 303 s. 138 (dot. brata, Tadeusza), Zbiór z Muz. Narod., nr 849, 850 s. 19—44, nr 979; B. Czart.: rkp. 736 s. 571, rkp. 777 k. 275, rkp. 861 s. 435—44, rkp. 869 s. 200, 203, rkp. 1131 s. 609, 618, 620; B. Jag.: rkp. 5344 t. IV k. 81v; B. Nauk. PAU i PAN w Kr.: rkp. 5985 k. 2v, rkp. 6020 s. 85, rkp. 6710 k. 1—12v, 15—20v; B. Publ. m. stoł. W.: rkp. Akc. 282 k. 221v—2; Lietuvos valstybės istorijos archyvas w Wil.: Senieji Aktai, nr 15551 k. 17—18, 19—20v, 134—4v, nr 3372, F. 391 op. 9 nr 2782 (Śliźniowie); Nacyjanal’ny histaryčny archiŭ Belarusi w Grodnie: F. 1663 op. 1 nr 6; Rossijskij gosudarstvennyj archiv drevnich aktov w Moskwie: F. 389 (Metryka Lit.) op. 1 nr 168 s. 39—40 (dot. ojca); — Informacje Mariusza Machyni z Kr. na podstawie kwerendy (Lietuvos valstybės istorijos archyvas w Wil., Senieji Aktai, nr 18250 k. 329—9v, 373—3v), Andreja Matsuka z Mińska (Nacyjanal’ny histaryčny archiŭ Belarusi w Mińsku, F. 1730 op. 1 nr 42 k. 2098—9v) i Łukasza Przybyłka z W. (tamże, F. 1731 op. 1 nr 59 k. 30—3).
Andrzej Haratym